Literacki Nobel 2024 dla Han Kang z Korei Południowej
Komitet Noblowski przyznał jej to wyróżnienie „za intensywną prozę poetycką, która konfrontuje się z historycznymi traumami i obnaża kruchość ludzkiego życia”.
Han Kang zyskała międzynarodową sławę dzięki powieści „Wegetarianka”, za którą dostała Międzynarodową Nagrodę Bookera.
W Polsce wydane zostały też powieści „Biała elegia”, „Nadchodzi chłopiec” oraz „Nie mówię żegnaj”.
Co ciekawe, większą część „Białej elegii” autorka napisała podczas pobytu w Warszawie.
Nagroda Literacka Nike 2024 została przyznana
Poetka Urszula Kozioł uhonorowana została nagrodą za tom wierszy „Raptularz”. „Dzielimy się słowem, dzielmy się tym, co stwarza dobro, tym, co daje nam ciszę, taką niesamowitą ciszę. To jest nam potrzebne. Nie trzeba cały czas gadać, trzeba czasami się zamyślić i pozwolić, aby to ciche zamieszkało w nas” – powiedziała poetka.
Krzysztof Siwczyk, przewodniczący jury, mówił w laudacji o twórczości autorki: „…poetce zależy raczej na utrwaleniu chwilowości i znikomości ludzkiego istnienia za pomocą równie znikomych i przemijających atrybutów świata przyrody”.
Laureatem Nike Czytelników został Michał Witkowski za książkę „Wiara. Autobiografia”. Na stronie wydawcy można przeczytać: „To historia pełna gratów, które już nie istnieją. Zapachy, dźwięki i obrazy tworzące świat dziecka dorastającego w czasach PRL-u, odsyłają nas wprost do Michasia, który wierzył w czary, w Boga i we wszystko, co się dało”.
Październikowa premiera biografii Tadeusza Boya-Żeleńskiego „Książę”
Monika Śliwińska odkrywa nieznane dotąd fakty z życia Tadeusza Boya-Żeleńskiego. Z doświadczeń, konfliktów wewnętrznych i niejednoznacznych wyborów rekonstruuje biografię, którą czyta się jak wciągającą powieść. Jest to historia mężczyzny, który wyprzedzał swoje czasy i fascynująca podróż po różnych epokach.
Tadeusz Boy-Żeleński był jedną z najważniejszych postaci Młodej Polski i dwudziestolecia międzywojennego, wpływowym krytykiem teatralnym, tłumaczem i wydawcą – zawdzięczamy mu polskie wydania „Niebezpiecznych związków”, „Dziejów Tristana i Izoldy” oraz cyklu „W poszukiwaniu straconego czasu”.
Noblista z Norwegii
120. laureatem literackiej Nagrody Nobla został Jon Fosse, norweski pisarz, dramaturg, postmodernista, wyróżniony „za nowatorskie sztuki i prozę, które dają wyraz temu, co niewypowiedziane”.
Urodzony w 1959 roku Fosse debiutował w wieku 24 lat. Tworzył różne formy: wiersze, książki dla dzieci i powieści, ale na świecie znane są przede wszystkie jego dramaty. Od lat uznawany jest za jednego z najwybitniejszych, najczęściej wystawianych współczesnych dramaturgów na świecie. W Polsce dzieł dramatycznych Fosse`a do tej pory ukazało się niewiele – jedynie kilka sztuk w periodykach teatralnych.
Kilka tygodni temu, nakładem wydawnictwa ArtRage, trafiła natomiast na polski rynek księgarski powieść „Drugie imię. Septologia 1-2”. Pierwsze dwa z siedmiu, liczących w sumie ponad 1200 stron, tomów. Literatura to wymagająca, bowiem w książce nie ma kropek, jest za to niekończący się strumień świadomości. Jak mówi sam autor – „to proza powolna”. „Septologia” opowiada o sprawach najważniejszych: o naturze sztuki, Bogu, przemijaniu, nałogach, miłości i śmierci. „Pisarstwo Fossego pochłania czytelnika, jest czymś, w czym czytelnik znika niby wiatr w ciemnościach. (…) Jego głosu nie sposób pomylić”.
Ciekawostką jest, iż Fosse tworzy w języku nynorsk (nowonorweskim), mniej popularnym, opartym głównie na dialektach norweskiej prowincji wariancie języka pisanego Norwegii.
NIKE 2023
1 października przyznana została po raz 27. Literacka Nagroda Nike, uznawana za najważniejsze polskie wyróżnienie literackie. Uroczysta gala odbyła się w pięknym gmachu warszawskiej Biblioteki Uniwersyteckiej.
Jury, pod przewodnictwem literaturoznawczyni i pisarki prof. Ingi Iwasiów, za najlepszą książkę 2022 roku uznało powieść Zyty Rudzkiej „Ten się śmieje, kto ma zęby”. Powieść o miłości (a nawet wielu miłościach) i kobiecej sile. Monolog byłej fryzjerki męskiej, która wędruje przez Warszawę, aby zdobyć rzeczy potrzebne do pochowania niewiernego męża.
Wśród nagrodzonych znalazł się również Grzegorz Piątek, doceniony przez czytelników za reportaż historyczny o Gdyni „Gdynia obiecana. Miasto, modernizm, modernizacja 1920-1939”. Autor „Gdyni obiecanej…” stworzył niezwykły rys historyczny miasta. Ale nie tylko. Na podstawie rzetelnie zbadanych źródeł archiwalnych zbudował, momentami przerażającą, podróż przez Polskę międzywojnia z wszystkimi jej obliczami, zderzając głoszone wówczas hasła propagandowe z rzeczywistością. Zdekonstruował mityczne wręcz legendy o Gdyni jako mieście marzeń.
Narodowe Czytanie`23
Od roku 2012, z inicjatywy Prezydenta RP, organizowana jest w Polsce akcja wspólnego czytania lektur. Tegoroczną bohaterką była najbardziej znana powieść Elizy Orzeszkowej, „Nad Niemnem”. Lekturę wybrano m.in. dlatego, że porusza temat powstania styczniowego, którego 160. rocznicę obchodzimy w tym roku. Wokół „Nad Niemnem” od lat toczy się wśród uczniów (i nie tylko) niemało dyskusji – jedni się książką zachwycają, inni nie są w stanie przebrnąć przez liczne opisy przyrody.
W kolejnej edycji Narodowego Czytania przyjdzie czas na „Kordiana” Juliusza Słowackiego. Lekturę obowiązkową na poziomie szkoły ponadpodstawowej. Być może, jako społeczność „Mechanika”, również podejmiemy wyzwanie? Któż to wie…
Fantastyczna książka roku
Powieść Radka Raka „Agla. Alef” otrzymała Nagrodę Fandomu Polskiego im. Janusza A. Zajdla za najlepszą powieść fantastyczną 2022 roku. „Agla” to – jak informuje wydawca – brawurowa historia przygodowa, ale też wnikliwa i wzruszająca powieść psychologiczna o dojrzewaniu i przemianie, o miłości i odkrywaniu swej cielesności, o zawiedzionych przyjaźniach, wykluczeniu i samotności, o odnajdywaniu siebie i stawaniu się człowiekiem w pełni znaczenia tego słowa.
Książka dostępna w bibliotece szkolnej. Zapraszamy do lektury 🙂
Nagroda dla Olgi Tokarczuk
Olga Tokarczuk dodała do swego bogatego dorobku kolejną nagrodę. Została laureatką międzynarodowej nagrody literackiej „Literary Flame”, którą w przeszłości zdobyli m.in. Orhan Pamuk czy Margaret Atwood.
Przewodniczącym jury nagrody jest Mario Vargas Llosa. Nazwa wyróżnienia (w dosłownym tłumaczeniu: literacki ogień) pochodzi od słynnych słów noblisty, który pisał, że „literatura jest jak ogień – poprzez piękno, zaangażowanie społeczne, postawę krytyczną i twórczą prowadzi nas do idei lepszego świata i życia, idei lepszego człowieka, bogatszego i szczęśliwszego społeczeństwa, w którym wszyscy są równi”.
W uzasadnieniu decyzji jury czytamy: „W jej prozie doceniono poetykę ciągłych zmian i nowych badań, śmiałość wchodzenia w nieznane z każdym nowym przedsięwzięciem, ogromny rozmach przemian gatunkowych i badanie ważnych dla Polski tematów”.
Najpopularniejsza książka na świecie
to oczywiście Biblia. Według danych szacunkowych Księgi rekordów Guinnessa, została sprzedana w liczbie ponad 5 miliardów egzemplarzy! Niestety, nie ma dokładnych danych, podobnie jak w przypadku innych pozycji religijnych.
Istnieje natomiast lista książek jednotomowych i serii książkowych, które biją prawdziwe rekordy popularności. Chyba nikogo nie zdziwi fakt, że te ze świata fantasy znajdziemy na każdej z nich!
Najpopularniejsze serie książek:
Harry Potter, J.K.Rowling – 500 milionów sprzedanych egzemplarzy
Gęsia skórka, R.L. Stine – 350 mln
Perry Mason, E. S. Gardner – 300 mln
Najpopularniejsze książki jednotomowe:
Opowieść o dwóch miastach, K. Dickens – 200 mln
Władca Pierścieni, J.R.R. Tolkien – 150 mln
Hobbit, czyli tam i z powrotem, J.R.R. Tolkien – 140 mln
Mały Książę, A. de Saint-Exupéry – 140 mln
Harry Potter i Kamień Filozoficzny, J.K. Rowling – 107 mln
Literacki Nobel 2022
Za odwagę i kliniczną ostrość, z jaką odkrywa przed czytelnikami korzenie, alienację i zbiorowe ograniczenia osobistej pamięci” literacką Nagrodą Nobla uhonorowana została Annie Ernaux.
Prozaiczka i feministka, jest jedną z najważniejszych współczesnych pisarek francuskich.
Urodzona w 1940 roku, wychowała się w ubogiej rodzinie, w robotniczej dzielnicy normandzkiego miasteczka Yvetot, co znacząco wpłynęło na jej twórczość. Jest absolwentką wydziału literatury współczesnej na uniwersytetach w Rouen oraz w Bordeaux. Przez całe dorosłe życie po ukończeniu studiów pracowała jako nauczycielka języka francuskiego. Uczyła w gimnazjach i liceach, a potem w Narodowym Centrum Nauczania na Odległość.
Jest pierwszą kobietą, której dzieła ukazały się za życia w serii Quarto prestiżowego wydawnictwa Éditions Gallimard. Jest również doktorem honoris causa uniwersytetu Cergy-Pontoise.
W swojej twórczości porusza kwestie wykluczenia, m.in. ze względu na płeć, język czy klasę społeczną. Nie brak w niej również tematów osobistych, takich jak np. aborcja.
W Polsce ukazały się dwie książki Ernaux – w 1989 r. „Miejsce” , a w 2022 r. – „Lata” .
NIKE 2022 dla poezji
Jerzy Jarmołowicz, anglista i filozof, poeta, tłumacz i krytyk literacki, został uhonorowany tegoroczną Nagrodą Literacką NIKE. Nagrodzony tom poetycki „Mondo cane” to książka wyreżyserowana przez autora zgodnie z regułami gatunku kina mondo cane. Rejestruje prawdziwe śmierci znajomych, zerwania, odejścia. Autor przygląda się przy tym własnym reakcjom na te „krańcówki”. I choć podmiot liryczny „Mondo cane” wydaje się pełen goryczy, nadal ma nadzieję.
Laureatką Nike czytelników została Joanna Ostrowska za reportaż „Oni. Homoseksualiści w czasie II wojny światowej”.
Tydzień Zakazanych Książek
Corocznie, począwszy od 1982 roku, na przełomie września i października świat obchodzi Tydzień Zakazanych Książek (Banned Books Week). Akcja wywodzi się ze Stanów Zjednoczonych i jest ściśle związana z pierwszą poprawką do amerykańskiej Konstytucji, która mówi o wolności słowa. W trakcie trwania Tygodnia wiele bibliotek zachęca do lektury tych „zakazanych” pozycji.
Na liście Zakazanych Książek znalazło się z różnych powodów w różnych okresach czasu wiele, obecnie powszechnie dostępnych, publikacji. Pośród nich znajdują się m.in.
• ARCHIPELAG GUŁAG / Aleksandr Sołżenicyn
• BASTION / Stephen King
• BIBLIA
• BUSZUJĄCY W ZBOŻU / Jerome David Salinger
• CHATA WUJA TOMA / Harriet Beecher Stowe
• CIERPIENIA MŁODEGO WERTERA / Johan Wolfgang Goethe
• CZERWONY KAPTUREK / bracia Grimm
• CZTERY PORY ROKU / Stephen King
• DEKAMERON / Giovanni Boccaccio
• DOKTOR ŻYWAGO / Borys Pasternak
• FOLWARK ZWIERZĘCY / George Orwell
• DZIENNIK / Anne Frank
• GRONA GNIEWU / John Steinbeck – noblista
• JĄDRO CIEMNOŚCI / Joseph Conrad
• LOLITA / Vladimir Nabokov
• LOT NAD KUKUŁCZYM GNIAZDEM / Ken Kesey
• MANIFEST KOMUNISTYCZNY / Karol Marks, Fryderyk Engels
• MEIN KAMPF / Adolf Hitler
• NA ZACHODZIE BEZ ZMIAN / Erich Maria Remarque
• NOWY WSPANIAŁY ŚWIAT / Aldous Huxley
• PANI BOVARY / Gustave Flaubert
• PARAGRAF 22 / Joseph Heller
• PRZEMINĘŁO Z WIATREM / Margaret Mitchell
• PRZYGODY TOMKA SAWYERA / Mark Twain
• ROK 1984 / George Orwell
• RZEŹNIA NUMER 5 / Kurt Vonnegut
• SZATAŃSKIE WERSETY / Salman Rushdie
• SZKARŁATNA LITERA / Nathaniel Hawthorne
• ULISSES / James Joyce
• WIELKI GATSBY / Francis Scott Fitzgerald
• WŁADCA MUCH / William Golding – noblista
Światowy Dzień Książki
Tradycja literackiego święta sięga roku 1926, w którym hiszpański wydawca Vicente Clavel Andres wpadł na pomysł zorganizowania w swoim mieście, Walencji, Dnia Książki. Wybrał 23 kwietnia ze względu na symboliczność tej daty: tego dnia zmarli Miguel de Cervantes, Inco Garcia de la Vega oraz największy dramatopisarz wszechczasów, William Shakespeare. Świętu zaczęło towarzyszyć publiczne czytanie „Don Kichota”, a literackie maratony trwały nierzadko ponad 24 godziny. W 1930 r. Dzień Książki stał się oficjalnym świętem Hiszpanii, w 1964 r. wszystkich krajów hiszpańskojęzycznych, a w 1996 r. po raz pierwszy na całym świecie zaczęto realizować pomysł UNESCO, by 23 kwietnia świętować Międzynarodowy Dzień Książki i Praw Autorskich.
23 kwietnia to również dzień patrona Katalonii, św. Jerzego. Jak tradycja każe, tego dnia Katalończycy wręczają damom swego serca róże – kwiaty, które mają symbolizować krew smoka pokonanego przez walecznego patrona rycerskości. Niewiasty odwzajemniają się dwornym kawalerom podarunkami w postaci książek.
Tak oto splatają się losy św. Jerzego, Don Kichota i róży, której imię znalazło się w tytule jednej z najsłynniejszych powieści XX wieku.
Proza Olgi Tokarczuk jako RPG
„Ibru” to gra inspirowana powieścią Olgi Tokarczuk „Anna In
w grobowcach świata”. Opowieść o Inannie, sumeryjskiej bogini płodności i wojny, która chciała przezwyciężyć śmierć, będzie debiutancką produkcją polskiego studia Sundog. Choć „Ibru” powstanie na podstawie powieści, gra opowie zupełnie nową historię, z nowymi postaciami i wydarzeniami.
Autorzy określają projekt jako połączenie sumeryjskich mitów z cyberpunkiem. Po zejściu Anny In do świata umarłych wcielimy się w rolę detektywa, który będzie starał się ją odnaleźć. W tym celu spróbujemy zaktywizować bogów i rozeznać się wśród kilku stronnictw, reprezentujących różne wierzenia i oblicza technologii.
Gra, nazywana „detektywistycznym RPG”, ma dawać graczom swobodę działania i stawiać przed nimi wiele sposobów na prowadzenie śledztwa. „Ibru” oferuje ponadto kilka możliwych zakończeń historii.
Olga Tokarczuk obejmie stanowisko współscenarzystki projektu, mającej wpływ na wydarzenia i postaci przedstawione w produkcji.
Święto poezji
Od 1999 roku wiosna rozpoczyna się poezją. 21 marca obchodzony jest bowiem światowy jej dzień. Święto ustanowione zostało z inicjatywy UNESCO. Choć główne uroczystości odbywają się w Paryżu, to świętuje cały świat. Celem tego dnia jest promocja poezji w każdym wymiarze – czytania, pisania, publikowania i nauczania.
Zachęcamy do lektury oraz słuchania poezji, polecając stronę internetową polska-poezja.pl.
Jak mówił bowiem ks. Jan Twardowski, „Poezja jest światem przeżyć i refleksji.
Jest po trochu jak mówienie ludzkim językiem w dobie maszyn i komputerów.”
Olga Tokarczuk nominowana do Nagrody Bookera
Rok 2022 przyniósł rekordową liczbę zgłoszeń do Międzynarodowej Nagrody Bookera. 10 marca sędziowie ogłosili listę 13 książek, które trafiły na tegoroczną długą listę. Wybrano je spośród 135 powieści opublikowanych w Wielkiej Brytanii lub Irlandii.
Wśród nominowanych znalazły się „Księgi Jakubowe” Olgi Tokarczuk w przekładzie Jennifer Croft. Warto przypomnieć, że polska pisarka zdobyła tę nagrodę w 2018 roku, gdy jury wybrało „Biegunów” („Flights”), co ważne – również w tłumaczeniu J. Croft.
7 kwietnia, podczas Londyńskich Targów Książki, ogłoszona zostanie krótka lista, a zwycięzców poznamy 26 maja.
Literaccy patroni roku 2022
Sejm i Senat RP uhonorowali patronów roku 2022 podejmując okolicznościowe uchwały. Pośród wyróżnionych znaleźli się Maria Konopnicka, Bruno Schulz oraz Romantyzm Polski.
– w 2022 roku przypada 180. rocznica urodzin Marii Konopnickiej – pisarki, poetki, tłumaczki i publicystki. Zasłynęła prozą i utworami skierowanymi do dzieci. W 1908 roku opublikowała Rotę – wiersz, który był jej protestem przeciw polityce germanizacji w zaborze pruskim. Swą twórczością autorka protestowała przeciwko ustrojowi oraz niesprawiedliwości społecznej.
– Bruno Schulz jest „jednym z najoryginalniejszych twórców polskiej kultury XX wieku,
a jego utwory weszły do kanonu literatury światowej i są znane nawet w najodleglejszych kulturowo rejonach świata – jego opowiadania przetłumaczono na ponad 45 języków.”
W 2022 roku przypada 130. rocznica urodzin i 80. rocznica śmierci wszechstronnego artysty.
– 200. rocznica pierwszego wydania Ballad i romansów Adama Mickiewicza, które wyznaczają początek polskiego romantyzmu, „to powód do przypomnienia duchowego depozytu, jaki pozostawili nam romantyczni bohaterowie, artyści i myśliciele. Pamięć romantyzmu polskiego jest pamięcią najważniejszych znaków określających narodową tożsamość.”
Ballady i romanse będą również lekturą Narodowego Czytania.
Odkrywanie noblisty
Tegorocznym laureatem Literackiej Nagrody Nobla został urodzony na Zanzibarze Tanzańczyk, Abdulrazak Gurnah. W 1968 roku, jako 20-letni uchodźca, wyjechał do Wielkiej Brytanii, gdzie ukończył studia i rozpoczął działalność literacką. Obecnie wykłada literaturę na uniwersytecie w Kent.
Zaczął pisać jako 21-latek w języku angielskim, chociaż jego pierwszym językiem był suahili.
W swoich książkach opiera się na własnych doświadczeniach analizując zagadnienia związane
z emigracją i losem uchodźcy. Skupia się na jego tożsamości, świadomości i samoocenie. Bohaterowie jego książek są rozdarci miedzy kulturami, kontynentami, życiem jakie mieli i tym, które ich czeka. Ten stan wprawia ich w nieustanne poczucie niestabilności
i rozchwiania, którego nigdy nie potrafią się pozbyć.
Jego powieści porównywane są z książkami Josepha Conrada, Hermana Melville’a czy V.S. Naipaula.
Niestety żadne z dzieł tegorocznego noblisty nie zostało jak dotąd przetłumaczone na język polski.
NIKE 2021 za książkę o Śląsku
Gliwiczanin, Zbigniew Rokita, został laureatem jubileuszowej, 25. edycji Nagrody Literackiej Nike. To triumf podwójny, bowiem swoją nagrodę w głosowaniu przyznali mu też czytelnicy.
Nagrodzona książka, „Kajś. Opowieść o Górnym Śląsku”, łączy historię regionu z jego współczesnością i przemysłowym obliczem. Autor z humorem i dystansem opisuje również sposoby, jakie dzisiaj stosuje się w celu jego promocji.
O swym śląskim rodowodzie Rokita pisał: „Przez większość życia uważałem Ślązaków za jaskiniowców z kilofem i roladą. Swoją śląskość wypierałem. W podstawówce pani Chmiel grała nam na akordeonie „Rotę”, a ja nie miałem pojęcia, że ów plujący w twarz Niemiec z pieśni był moim przodkiem. O swoich korzeniach wiedziałem mało. Nie wierzyłem, że na Śląsku przed wojną odbyła się jakakolwiek historia. Moi antenaci byli jakby z innej planety, nosili jakieś niemożliwe imiona: Urban, Reinhold, Lieselotte.”
Książka niebawem pojawi w naszej bibliotecznej ofercie.
Nagroda Literacka Nike 2021
To jedna z najważniejszych krajowych nagród, przyznawana autorom tworzącym w każdym z gatunków literackich. Jej fundatorami są Fundacja Agora oraz „Gazeta Wyborcza”.
W roku bieżącym wyróżnienie zostanie przyznane po raz 25. Nominację do nagrody otrzymało tradycyjnie 20 tytułów. Oprócz utworów prozatorskich na wygraną mają również szansę reportaże, eseje, monografia historyczna, książka poświęcona historii Polski oraz powojennej odbudowie Warszawy.
• „Fuerte” Kasper Bajon /reportaż/
• „Pomarli” Waldemar Bawołek /powieść/
• „Zaświaty” Krzysztof Fedorowicz /powieść/
• „Halny” Igor Jarek /opowiadania/
• „Strażnicy fatum” Bożena Keff /esej/
• „Skrywane” Michał Komar /powieść/
• „Odmieńcza rewolucja” Joanna Krakowska /esej/
• „Długie spacery nad Olzą” Jerzy Kronhold /poezja/
• „Tab_s” Justyna Kulikowska /poezja/
• „Ludowa historia Polski” Adam Leszczyński /historia/
• „Lajla znaczy noc” Aleksandra Lipczak /reportaż/
• „Bestiariusz nowohucki” Elżbieta Łapczyńska /powieść/
• „Książka o śmieciach” Stanisław Łubieński /esej/
• „Bezmatek” Mira Marcinów /powieść/
• „Sztuka bycia niepotrzebnym” Edward Pasewicz /poezja/
• „Najlepsze miasto świata” Grzegorz Piątek /reportaż/
• „Podwójne wahadło” Jacek Podsiadło /poezja/
• „Zastrzał albo trochę” Robert Pucek /powieść/
• „Kajś” Zbiginiew Rokita /reportaż/
• „Panny z »Wesela«” Monika Śliwińska /biografia/
Narodowe Czytanie 2021
Narodowe Czytanie to akcja organizowana przez Prezydenta RP od 2012 r. Lekturą jubileuszowej, dziesiątej jej odsłony będzie „Moralność pani Dulskiej” autorstwa Gabrieli Zapolskiej.
Napisany w 1916 r. utwór uważany jest za jedno z największych osiągnięć pisarki.
„To wyjątkowy utwór, który piętnuje obłudę i zakłamanie. Odnajdujemy w nim komizm
i gorzką ironię, mistrzowskie odmalowanie postaci i wyczucie języka, ale przede wszystkim uniwersalne przesłanie moralne, które w imię uczciwości i sprawiedliwości każe potępiać zło. Sztuka Zapolskiej wzbogaciła literaturę polską o ważną refleksję społeczną. Pojęcie „dulszczyzna” weszło na trwałe do języka potocznego i na przestrzeni epok było różnie interpretowane, stając się przedmiotem żywych dyskusji” – napisał w liście Prezydent RP Andrzej Duda.
Tegoroczne Narodowe Czytanie odbędzie się w sobotę 4 września 2021 r.
23 kwietnia - Światowy Dzień Książki i Praw Autorskich
To święto autorów, ilustratorów, wydawców książek, czytelników i czytelnictwa obchodzone w ponad stu krajach na całym świecie!
Historia Święta Książki w pigułce
- pomysł organizacji święta zrodził się w Katalonii – w 1926 r. wystąpił z nim wydawca, Vicente Clavel Andres;
- w Hiszpanii Dzień Książki to od 1930 r. oficjalne święto, od 1964 r. obchodzone również we wszystkich krajach hiszpańskojęzycznych;
- 23 kwietnia to dzień patrona Katalonii, św. Jerzego. Zgodnie z tradycją, tego dnia wręczano kobietom czerwone róże – symbol krwi smoka, którego pokonał św. Jerzy. Z czasem kobiety też zaczęły dawać podarunki, którymi były książki;
- w 1995 r., na wniosek Hiszpanii, UNESCO ustanowiło Światowy Dzień Książki i Praw Autorskich;
- 23 kwietnia to również ważna data dla światowej literatury. W tym dniu, w roku 1616 zmarli: Miguel de Cervantes, William Shakespeare i Inca Garcilaso de la Vega (przy czym datę śmierci Shakespeare’a podaje się według kalendarza juliańskiego, a pozostałych dwóch – według gregoriańskiego);
- 23 kwietnia to także rocznica urodzin lub śmierci kilku wybitnych pisarzy, między innymi Halldora Laxnessa, Manuela Mejia Vallejo czy Vladimira Nabokova.
Marcowe Święto Poezji
Pierwszy dzień kalendarzowej wiosny to także święto poezji. Ustanowiony z inicjatywy UNESCO jesienią 1999 roku Światowy Dzień Poezji obchodzony jest corocznie 21 marca na całym świecie. Jest dniem promocji czytania, pisania, publikowania i nauczania poezji. Główne uroczystości odbywają się w Paryżu. UNESCO zadeklarowało, że ten dzień ma „dać nowy impuls, aby docenić poezję oraz poprzeć krajowe, regionalne i międzynarodowe ruchy poetyckie”. Poezja bowiem uwrażliwia i pozwala zrozumieć to, co zostało napisane „między wierszami”.
Nie wiem, co to poezja,
nie wiem, po co i na co,
wiem, że czasami ludzie
czytają wiersze i płaczą,
a potem sami piszą,
mozolnie i nieudolnie,
by od dławiącej ciszy
łkające serce uwolnić.
Władysław Broniewski
Literaccy patroni roku 2021
Uchwałą Sejmu RP patronami roku 2021 uhonorowani zostali:
– Stanisław Lem, którego 100. rocznica urodzin przypada w r. 2021. Pisarz uznawany za najwybitniejszego przedstawiciela polskiej fantastyki i jednego z najpoczytniejszych pisarzy science-fiction na świecie „w swoich rozważaniach nad kondycją współczesnego człowieka, skutkami postępu technicznego i cywilizacyjnego, dostrzegał wiele zagadnień fundamentalnych dla kultury i myśli współczesnej. Przestrzegał przed negatywnymi skutkami technicznego rozwoju cywilizacji, a jego prace teoretyczne i prognozy futurologiczne mają znaczący wpływ na definiowanie miejsca ludzkości we wszechświecie i prognozowanie jej losu” – głosi tekst uchwały.
– Cyprian Kamil Norwid obchodziłby w r. 2021 swoje 200. urodziny. Ten poeta i dramatopisarz został doceniony za „twórczy wkład w nowoczesną polską literaturę, a szerzej w polską kulturę”.
– Krzysztof Kamil Baczyński to jeden z najwybitniejszych przedstawicieli poetów pokolenia Kolumbów, którzy także zostali podkreśleni w uchwale. „W uznaniu zasług Krzysztofa Kamila Baczyńskiego dla polskiej sztuki, dla polskiej niepodległości i polskiej kultury, w stulecie jego urodzin, Sejm Rzeczypospolitej ogłasza rok 2021 Rokiem Krzysztofa Kamila Baczyńskiego. Jednocześnie Sejm Rzeczypospolitej oddaje hołd innym przedstawicielom poetów pokolenia Kolumbów poległym w trakcie okupacji niemieckiej – Tadeuszowi Gajcemu, Janowi Romockiemu, Zdzisławowi Stroińskiemu, Józefowi Szczepańskiemu i Andrzejowi Trzebińskiemu”.
– Tadeusz Różewicz, wybitny polski poeta, dramaturg, prozaik i scenarzysta, głęboko związany z losem pokolenia wojennego, baczny obserwator życia codziennego, społecznego i politycznego. W uchwale napisano: „Filozoficzna i egzystencjalna głębia obecna w twórczości Różewicza ma charakter uniwersalny, dzięki czemu nie tylko trafia do odbiorców z całego świata, ale jeszcze długo będzie oddziaływać na współczesną literaturę polską”.
Literacki Nobel dla poetki
Tegoroczna literacka Nagroda Nobla została przyznana amerykańskiej poetce Louise Glück „za niepowtarzalny poetycki głos, który z surowym pięknem czyni indywidualną egzystencję uniwersalną”.
Poetka jest 16. kobietą uhonorowaną literackim Noblem. Dotychczas zdobyła wiele najważniejszych amerykańskich nagród literackich, w tym między innymi National Humanities Medal, Pulitzer Prize, National Book Award. Mimo tych sukcesów, w Polsce twórczość Glück nie jest szeroko znana. Jedynie kilka wierszy, w przekładzie Julii Hartwig, opublikowano w antologii poetek amerykańskich „Dzikie brzoskwinie”.
NIKE 2020
Po raz pierwszy od pięciu lat najważniejszą polską nagrodą literacką została wyróżniona powieść.
„Baśń o wężowym sercu albo wtóre słowo o Jakóbie Szeli” autorstwa Radka Raka jest próbą stworzenia na nowo mitologii Galicji. Choć nie jest powieścią historyczną, oddaje realia społeczne, obyczajowe i polityczne czasów chłopskiego przywódcy. Pełna ironii i humoru dotyka też kwestii dobra i zła, nierównych szans, Galicji i Polski.
Czytelnicy przyznali natomiast swą nagrodę Joannie Gierak-Onoszko, za reportaż „27 śmierci Toby’ego Obeda” – obraz Kanady, który burzy nasze wyobrażenia o tym kraju.
Obie książki już niedługo pojawią się na półkach naszej biblioteki.
Zostają książki…
Uważany za jednego z najlepszych współczesnych powieściopisarzy, Carlos Ruiz Zafon zmarł 19 czerwca, przeżywszy 55 lat.
Pisarz urodzony w Barcelonie, od wielu lat żyjący w Los Angeles, z wykształcenia był dziennikarzem. Pierwsze jego książki przeznaczone były dla młodzieży, m.in. „Książę mgły”, „Światła września” czy „Marina”.
Światowy sukces Zafona zapoczątkował w 2001 r. „Cień wiatru”, jedna z najpiękniejszych opowieści o książkach, której burzliwa akcja toczy się w Barcelonie pierwszej połowy XX w. Literacki świat Cmentarza Zapomnianych Książek tworzą obok niej „Gra anioła”, „Więzień nieba” oraz „Labirynt duchów”. Łączą się one poprzez osoby i wątki, stanowiące fabularne mosty pomiędzy poszczególnymi historiami. Jednak każda z książek przedstawia opowieść zamkniętą w sobie i niezależną. Można czytać je w dowolnej kolejności, można też czytać każdą część osobno. Pozwala to czytelnikowi dostać się do labiryntu historii różnymi drzwiami i znaleźć drogi, które poprowadzą go do serca opowieści. Wszystkie tomy cyklu łączą w sobie zalety kryminału, thrillera, sagi i powieści historycznej w porywającej historii o ludziach, których losy na zawsze splecione są z losami książek.
Co ciekawe, Zafon nie chciał, by jego powieści zostały zekranizowane. Wielka szkoda…
Wspomnienie pisarza
Jerzy Pilch, uchodzący za jednego z najwybitniejszych polskich felietonistów, zmarł 29 maja. Pochodził z niedalekiej Wisły.
Felietony zaczął publikować na początku lat 80. w „Tygodniku Powszechnym”. Ukazywały się tam przez niemal dekadę. Później można je było znaleźć na łamach „Polityki”, „Dziennika” czy „Przekroju”. Znany był z oryginalnych komentarzy i ciętego pióra, jakimi komentował rodzimą rzeczywistość.
Obok felietonów, ogromną popularnością cieszyły się jego powieści i opowiadania – „Wyznania twórcy pokątnej literatury erotycznej” uhonorowano w 1989 r. nagrodą Fundacji im. Kościelskich. Wielokrotnie nominowany do Literackiej Nagrody NIKE, otrzymał ją w 2001 r. za powieść „Pod Mocnym Aniołem”. Jerzy Pilch był też laureatem Paszportu „Polityki” (1998) za powieść „Bezpowrotnie utracona leworęczność”, w której pisał: „Książek nie czyta się po to, aby je pamiętać. Książki czyta się po to, aby je zapominać, zapomina się je zaś po to, by móc znów je czytać”.
Do jego ważniejszych tekstów należą również „Spis cudzołożnic. Proza podróżna” (przeniesiona na duży ekran za sprawą Jerzego Stuhra), „Upadek człowieka pod Dworcem Centralnym”, „Miasto utrapienia” czy „Moje pierwsze samobójstwo”.
Nagroda Literacka Nike 2020 - nominacje
Po raz pierwszy w historii nominacje do Nagrody Literackiej Nike ogłoszone zostały tylko w mediach – zwykle lista była podawana podczas Warszawskich Targów Książki. Do tegorocznej nagrody nominowanych zostało 20 tekstów. Siedmiu finalistów poznamy we wrześniu, a nagroda Nike wręczona zostanie w pierwszą niedzielę października.
Nike 2020 – nominacje
• „27 śmierci Toby’ego Obeda”, Joanna Gierak-Onoszko (reportaż)
• „Baśń o wężowym sercu albo wtóre słowo o Jakóbie Szeli”, Radek Rak (powieść)
• „Dziennik. Jeszcze jedno zdanie”, Tadeusz Sobolewski (dziennik)
• „Feluni”, Ewa Kuryluk (autobiografia)
• „Jaremianka”, Agnieszka Dauksza (biografia)
• „Kafka. Życie w przestrzeni bez rozstrzygnięć”, Tadeusz Sławek (esej)
• „Kalendarz majów”, Konrad Góra (poezja)
• „Kiedy wybuchnie wojna? 1938. Studium kryzysu”, Piotr M. Majewski (esej)
• „Miłość w trybie awaryjnym”, Ewa Lipska (poezja)
• „Pianie kogutów, płacz psów”, Wojciech Tochman (reportaż)
• „Płuczki”, Paweł Piotr Reszka (reportaż)
• „Potop”, Salcia Hałas (poemat prozą)
• „Pusty las, Monika Sznajderman (esej)
• „Rozdeptałem czarnego kota przez przypadek”, Filip Zawada (powieść)
• „Srebro ryb”, Krzysztof Środa (powieść)
• „Stramer”, Mikołaj Łoziński (powieść)
• „Substancja nieuporządkowana”, Adam Zagajewski (esej)
• „Tancerka i zagłada. Historia Poli Nireńskiej”, Weronika Kostyrko (biografia)
• „W czasach szaleństwa”, Magdalena Grochowska (esej)
• „Znikanie”, Izabela Morska (esej)
Międzynarodowy Dzień Limeryków
12 maja świętujemy Dzień Limeryków czyli żartobliwych, krótkich utworów, których treść przesycona jest nonsensownym humorem. Nazwa limeryków pochodzi od irlandzkiego miasta Limerick, w którym w XIX w. narodziła się ta forma literacka. Spopularyzował ją angielski poeta Edward Lear (urodził się 12 maja – stąd tego dnia obchodzone jest święto). Tworzenie limeryków szybko stało się modne wśród angielskiej socjety, tworząc podstawy tego, co dziś nazywamy angielskim humorem.
W Polsce limeryki tworzyli Konstanty Ildefons Gałczyński, Julian Tuwim czy Wisława Szymborska, która pisała:
Kiedy Nobla dostała poetka z Krakowa, wiersze czytać poczęła Polaków połowa. Tylko lud z okolic Płocka sądził, że Nobla dostała Wisłocka. Ot, typowa Freudowa czynność pomyłkowa. |
Pulitzer dla Colsona Whiteheada
Tegoroczną amerykańską Nagrodę Pulitzera w kategorii literatura piękna, po raz kolejny otrzymał Colson Whitehead. Pisarza nagrodzono już w 2017 roku za powieść „Kolej podziemna”. Tym razem wyróżniono jego ostatnią książkę, zatytułowaną „Miedziaki”. Porusza w niej temat piętna, jakim na życiu młodych chłopaków wyciska przynależność rasowa. Tytułowe „Miedziaki” to wychowankowie domu poprawczego, który zamienia się w piekło. Akcja książki dzieje się w latach 60. ubiegłego wieku. Jej głównym bohaterem jest młody chłopak skazany na pobyt w „Miedziaku”, gdzie jako metody wychowawcze stosuje się przemoc psychiczną i fizyczną, w tym wykorzystywanie seksualne.
Książki o epidemiach na listach bestsellerów
Wraz z pandemią koronawirusa pojawiło się zainteresowanie czytelników książkami o zarazie.
Na listę bestsellerów wróciła „Dżuma” Alberta Camusa, której sprzedaż w wielu krajach wzrosła kilkakrotnie! Ale nie jest to jedyna książka związana z tematyką epidemii. Oto zestaw kilku najczęściej pojawiających się w rankingach tytułów:
1. „Dżuma”, Albert Camus – tematem powieści jest dżuma jako choroba i jako zło drzemiące w człowieku.
2. „Miłość w czasach zarazy”, Gabriel García Márquez – powieść o miłości, która walczy z wieloma przeciwnościami losu. Jedną z nich jest epidemia cholery.
3. „Bastion”, Stephen King – apokaliptyczny thriller, w którym zagładę niemal całej ludzkości niesie broń biologiczna. Zaczyna się niewinnie – od zwykłego przeziębienia. Ktoś kichnął, ktoś umarł i nagle Ziemia staje się masowym grobem.
4 „Plaga”, Graham Masterton – powieść o nagłym pojawieniu się w Ameryce śmiertelnej choroby, która dziesiątkuje tysiące istnień.
5. „Miasto ślepców”, José Saramago – powieść o tajemniczej epidemii ślepoty, która dotknęła ludzkość.
6. „Pandemia”, A.G. Riddle – tym razem epidemia zaatakowała Kenię, gdzie dwóch Amerykanów zaraziło się patogenem przypominającym zabójczy wirus ebola.
7. „Szczepionka śmierci”, Ken McClure – naukowcy pracują nad rekonstrukcją rzadkiego szczepu wirusa grypy.
8. „Epidemia”, Robin Cook – klasyk medycznego thrillera.
Maryś Puch czy Winnie Ille Pu? Puchatek na językach
„Tōż prawie po słodach schodzi Ecik Niedźwiedź, gich, gich, gich, na zadku swojij gowy, za Krzisiym” – tak zaczyna się „Kubuś Puchatek” Alana Alexandre’a Milne’a, tyle że w nowym, niedawno wydanym przekładzie na śląski.
Pod koniec minionego roku ukazały się przekłady klasycznej książki o przygodach Puchatka i jego przyjaciół na śląski i na gwarę wielkopolską. Za śląską wersję – zatytułowaną „Niedźwiodek Puch”, przy czym imię misia brzmi Maryś – odpowiada Grzegorz Kulik, natomiast zwielkopolszczenia – opatrzonego intrygującym mianem „Misiu Szpeniolek” – dokonał Juliusz Kubel. Dodatkowym atutem tych edycji jest dołączona do książki płyta z nagraniem całości tekstu. Bardzo słuszna decyzja, bo dla nie-Ślązaków i nie-Wielkopolan to jednak spora gratka móc nie tylko zobaczyć tekst, ale usłyszeć, jak tak naprawdę brzmi.
Takiego językowo-regionalnego pakietu kubusiowego jeszcze u nas nie było, choć pamiętać należy, że wcale nie są to pierwsze tego rodzaju próby. Już od 2015 roku kaszubskie mamy i tatusiowie mogą czytać swoim pociechom „Miedzwiôdka Pùftôka”. Rok później światło dzienne ujrzała łemkowska wersja językowa arcydziełka Milne’a, „Вiнi Пy”.
Edycje te wpisują się w ogólnoświatowy nurt tłumaczenia Kubusia Puchatka nie tylko na języki oficjalne, ale także na te, które ograniczają się do mniejszego terytorium i często nie mogą pochwalić się dużą wydawniczą obecnością.
źródło: lubimyczytac.pl
Amerykanie przeczą stereotypom
I kto powiedział, że czytanie książek jest już niemodne? Co prawda nie w Polsce, tylko w Ameryce, ale wyniki sondażu Gallupa dają do myślenia. Otóż najczęściej praktykowaną rozrywką w ubiegłym roku było w Stanach wyjście do biblioteki! Amerykanie chodzili tam częściej niż w jakiekolwiek inne miejsce związane z kulturą.
Wizyta w bibliotece cieszyła się dwukrotnie większym powodzeniem niż wyjście do kina czy teatru. Na kolejnych miejscach znalazły się takie rozrywki jak oglądanie na żywo wydarzeń sportowych czy pójście na koncert muzyczny. Z badań wynika, iż najczęściej bibliotekę wskazywali ludzie młodzi, w wieku 18 – 29 lat.
„Alfred Nobel kiwa z uznaniem głową w swoim niebie”
10 grudnia w Sztokholmie odbyła się ceremonia, podczas której laureatka literackiej Nagrody Nobla za rok 2018, Olga Tokarczuk, odebrała złoty medal i dyplom z rąk króla Szwecji Karola XVI Gustawa.
Przed wręczeniem Nagrody laudację na cześć pisarki wygłosił Per Wästberg z Akademii Szwedzkiej.
„Polska literatura błyszczy w Europie. Ma w swoim dorobku już kilka Nagród Nobla, a teraz przyszła pora na kolejną, tym razem dla pisarki o światowej renomie i niezwykle rozległym wachlarzu zainteresowań, łączącej w swej twórczości elementy poezji i humoru” – powiedział pisarz.
„Polska to skrzyżowanie Europy, być może nawet jej serce. Jej traumatyczną historię widzimy w prozie Olgi Tokarczuk” – ocenił. Dodał, że Tokarczuk jako pisarka „próbuje uchwycić Polskę, która nie jest nigdy w tym samym miejscu. Jej połączenie niesamowitej rzeczywistości, opętanie mitologią, tworzą najbardziej oryginalne prozatorskie dzieło na świecie” – usłyszeliśmy.
„Olga Tokarczuk jest wirtuozem w kreowaniu postaci, potrafi uchwycić je w momencie ich ucieczki od codziennego życia. Pisze o tym, o czym nie pisze nikt inny” – mówił prof. Wästberg w laudacji, by na koniec dodać: „Widzę, jak Alfred Nobel jest z niej dziś dumny”.
Dumni z pisarskiego dorobku docenionej Polki są też wszyscy miłośnicy literatury. Dumni są Polacy z ogromnego wyróżnienia, jakie spotkało nasz kraj.
Nagroda Literacka im. Tuwima dla Małgorzaty Szejnert
Tegoroczną laureatką, przyznawanej od 2013 r. za całokształt dokonań literackich, Nagrody Literackiej im. Tuwima została Małgorzata Szejnert.
Na rynku literackim debiutowała w 1972 r. książką „Borowiki przy ternpajku”. Do najbardziej znanych jej dzieł należą „Czarny ogród”, „Dom żółwia. Zanzibar” i „Wyspa klucz”. Za tę ostatnią książkę została uhonorowana Nagrodą Literacką Gdynia.
W swojej laudacji redaktor Michał Nogaś, członek konkursowego jury, zauważył, że nagrodzona została osoba wybitna, której twórczość literacka wyróżnia się najwyższymi walorami, nie tylko artystycznymi. Nogaś podkreśla, że dzieła Małgorzaty Szejnert „charakteryzują się ambicją diagnozowania i zmieniania rzeczywistości, wrażliwością społeczną i humanistyczną”. To Małgorzacie Szejnert „zawdzięczamy ocalenie pejzaży Giszowca i Nikiszowca, to ona – na długo przed wielkimi współczesnymi falami migracji – opisała świat dawnych uciekinierów, którzy z Europy i nie tylko, za chlebem i jaśniejszą przyszłością, próbowali dostać się do Stanów Zjednoczonych.”
Laureatka postanowiła całą nagrodę przekazać założonej przez Olgę Tokarczuk fundacji, której misją jest wspieranie prac pisarzy oraz tłumaczy.
Prozę Małgorzaty Szejnert możecie znaleźć w księgozbiorze naszej biblioteki,
Podwójny Nobel Literacki przyznany
10 października 2019 r. to dzień wyjątkowy dla polskiej literatury. Najważniejszą z nagród uhonorowano Olgę Tokarczuk. Z racji noblowskich perturbacji, pisarka oficjalnie została nagrodzona Noblem za 2018 r. Wyróżnienie dostała za „narracyjną wyobraźnię, która z encyklopedyczną pasją pokazuje przekraczanie granic jako formę życia”. Drugim laureatem, za rok 2019, został Peter Handke, za „wpływową twórczość, która z językowym geniuszem eksploruje peryferia i specyfikę ludzkiego doświadczenia”.
Olga Tokarczuk ma już na swoim koncie The Man Booker International Prize 2018 za powieść „Bieguni” oraz dwie Nagrody Literackie Nike za powieści: „Bieguni” (2008) i „Księgi Jakubowe” (2015).
Przybliżając sylwetkę Olgi Tokarczuk członkowie Akademii podkreślali, że przełom przyniosła jej powieść „Prawiek i inne czasy”, która „jest wyśmienitym przykładem polskiej literatury po 1989 r.”. Jak dodawali, pisarka „nigdy nie postrzega rzeczywistości jako czegoś stałego i danego raz na zawsze. Jej powieści zbudowane są na napięciu między kulturowymi sprzecznościami: natura kontra kultura, rozsądek kontra szaleństwo, mężczyzna kontra kobieta, dom kontra wyobcowanie”. Komitet noblowski był pod wrażeniem jej wciąż nieopublikowanej po angielsku powieści „Księgi Jakubowe”, która prezentuje mało znany rozdział europejskiej historii – podkreślał przedstawiciel Akademii.
Peter Handke to z kolei wybitny pisarz i tłumacz austriacki, laureat wielu prestiżowych nagród literackich. W Polsce znany jest z powieści wydanych w czytelnikowskiej serii „Nike”: „Krótki list na pożegnanie. Pełnia nieszczęścia”, „Godzina prawdziwych uczuć. Leworęczna kobieta”, „Pewnej ciemnej nocy wyszedłem z mojego cichego domu”. Tłumaczył dzieła m.in. Sofoklesa, Ajschylosa, Williama Szekspira, Patricka Modiano.
NIKE 2019 dla Mariusza Szczygła
Spośród siódemki finalistów literackiej nagrody NIKE, jury pod przewodnictwem Marka Zaleskiego uhonorowało nagrodą główną książkę „Nie ma” autorstwa Mariusza Szczygła.
Uroczystość ogłoszenia laureata i wręczenia nagrody odbyła się w niedzielny wieczór w gmachu Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego. „Tym, co nadaje tekstom Mariusza Szczygła wyraźną autorską sygnaturę, jest wypracowana literackość oraz osobisty, medytacyjny lub zgoła liryczny ton” powiedział w laudacji przewodniczący jury.
Określił książkę Szczygła jako „rozsypane archiwum z poszukiwań odpowiedzi na pytanie fundamentalne: dlaczego czegoś raczej nie ma niż jest?”. Autor zadedykował swą książkę przyjaciołom, którzy już odeszli, lecz ich nieobecność stanowi rzeczywisty wymiar codzienności.
Laureatem Nike Czytelników, wyłonionym głosami czytelników „Gazety Wyborczej” został również Mariusz Szczygieł.
W rozmowie z Katarzyną Janowską w ramach kampanii #wybieramyPrawdę pisarz mówił: „Jeśli czytanie książek jest niezbędne dla funkcjonowania mózgu i rozkwitu szarych komórek, to czytanie non-fiction, czyli reportażu, jak nazywamy ten gatunek w Polsce, sprawia, że nasza głowa lepiej rozumie świat i trochę mniej się go boi. Bo czytając o życiu jakiejś odległej od nas, ale realnie istniejącej osoby, wchodzimy w jej życie. Porzucamy własne i przez godzinę czy cały wieczór żyjemy cudzym. A znikają uprzedzenia i może zrodzić się empatia. A jak jest empatia i zrozumienie dla obcego, to jest mniej strachu. I w ogóle jesteśmy szczęśliwsi”.
Nagroda Nike 2019. Ogłoszono nominacje
Tradycyjnie, podczas Warszawskich Targów Książki ogłoszono 20 nominacji do najważniejszego wyróżnienia literackiego w Polsce – Nagrody Nike. W tym roku Nagroda zostanie wręczona po raz 23. Na początku września lista nominowanych zostanie zawężona do siedmiu nazwisk, a miesiąc później poznamy zwycięzcę.
Jury Nagrody Literackiej Nike wybrało 20 publikacji pretendujących do tytułu najlepszej książki roku. Są to:
Marek Bieńczyk, „Kontener”
Dariusz Czaja, „Gramatyka bieli”
Urszula Glensk, „Hirszfeldowie. Zrozumieć krew”
Jerzy Jarniewicz, „Tłumacz między innymi”
Aleksander Kaczorowski, „Ota Pavel. Pod powierzchnią”
Aneta Kamińska, „Autoportret z martwą naturą”
Marcin Kołodziejczyk, „Prymityw. Epopeja narodowa”
Marcin Król, „Do nielicznego grona szczęśliwych”
Jacek Leociak, „Młyny Boże”
Adam Lipszyc, „Czerwone listy. Eseje frankistowskie o literaturze polskiej”
Emil Marat, „Sen Kolumba”
Dorota Masłowska, „Inni ludzie”
Piotr Matywiecki, „Do czasu”
Marta Podgórnik, „Mordercze ballady”
Małgorzata Rejmer, „Błoto słodsze niż miód”
Zyta Rudzka, „Krótka wymiana ognia”
Juliusz Strachota, „Turysta polski w ZSRR”
Mariusz Szczygieł, „Nie ma”
Joanna Tokarska-Bakir, „Pod klątwą. Społeczny portret pogromu kieleckiego”
Szczepan Twardoch, „Królestwo”
Nagrodzono najlepszy polski reportaż
10. laureatem Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego za reportaż literacki został Maciej Zaremba Bielawski dzięki książce „Dom z dwiema wieżami”.
Nagroda im. Ryszarda Kapuścińskiego jest przyznawana co roku za najlepszy reportaż książkowy opublikowany w Polsce i po polsku, pomiędzy 1 stycznia a 31 grudnia poprzedniego roku.
Tematem nagrodzonej książki jest życie rodziców autora, historia ich wzajemnego niezrozumienia oraz fakt, że im głębiej ukrywa się rodzinne tajemnice, tym mocniej wpływają one na życie rodziny. Tytułowy dom ma dwie wieże dla samotników – matki i ojca.
„Maciej Zaremba Bielawski przesuwa granice reportażu, by z elementów własnych doświadczeń, archiwalnego śledztwa i głębokich rozważań nad polsko-żydowską historią zbudować wielowarstwową opowieść o ojczyźnie i o wygnaniu. »Dom z dwiema wieżami« dotyka fundamentów tego, kim jesteśmy i co nas kształtuje. Formułuje pytania, których bolesność świadczy o tym, jak bardzo są dziś potrzebne. I przypomina o sile literatury” – napisano w uzasadnieniu decyzji jurorów.
Czytanie a sprawa polska
„Kto czyta, nie błądzi”. Któż tego krótkiego zdania w swym życiu nie słyszał…? Polska rzeczywistość ukazuje jednak rodaków w większości zbłąkanych. Choć pewnie tego nieświadomych.
Wedle cyklicznych badań przeprowadzonych przez Bibliotekę Narodową u schyłku ubiegłego roku, przeczytanie przynajmniej jednej książki w jego ciągu zadeklarowało 37% respondentów. Oznacza to, że prawie dwie trzecie naszych współobywateli nie czyta w ogóle. Według informacji przekazanych przez BN, stan taki utrzymuje się w kraju od kilku lat. Odpowiedzialne zań są między innymi: styl życia, sposób spędzania wolnego czasu, popularyzacja rozrywki cyfrowej, a także przemiany w dziedzinie technologii komunikacji sprawiające, iż książki nie są dziś jedynym źródłem wiedzy i informacji.
Książki znikają z domów, wypierane przez coraz większych rozmiarów „okna na świat”. Wszechobecne smartfony zaczynają zastępować praktycznie wszystko. Pojawiają się w rękach wszystkich. Tym samym nawet rozmowy, w klasycznym ich rozumieniu, stają się rzadkością, a posługiwanie się językiem, poprawną polszczyzną, zanika. Dokąd zmierzamy? Niechaj każdy odpowie sobie sam.
Osiem lektur na ósme Narodowe Czytanie
Osiem lektur na ósme Narodowe Czytanie
W 2019 roku wszyscy będą czytać nowele polskie. Wybór został dokonany przez Parę Prezydencką.
Do 11 marca 2019 roku każdy mógł przesłać e-mailem tytuł dzieła z klasyki polskiej literatury jako propozycję lektury Narodowego Czytania 2019. Do Kancelarii Prezydenta zgłoszono ponad sto takich propozycji. Para Prezydencka ogłosiła, iż wybrała osiem polskich nowel, które będą lekturą tegorocznej, 8. edycji Narodowego Czytania. Ósemkę tworzą:
• Dobra pani Elizy Orzeszkowej
• Dym Marii Konopnickiej
• Katarynka Bolesława Prusa
• Mój ojciec wstępuje do strażaków (ze zbioru: Sanatorium pod Klepsydrą) Brunona Schulza
• Orka Władysława Stanisława Reymonta
• Rozdzióbią nas kruki, wrony… Stefana Żeromskiego
• Sachem Henryka Sienkiewicza
• Sawa (z cyklu: Pamiątki Soplicy) Henryka Rzewuskiego
– To klasyka polskiej noweli – podkreśla Prezydent, zachęcając do udziału w tegorocznej edycji Narodowego Czytania.
Agata Kornhauser-Duda dodaje, że utwory reprezentują różne epoki i style – od romantyzmu po dwudziestolecie międzywojenne – ale łączy je to, co najważniejsze: są na trwale wpisane w historię polskiej literatury.
Narodowe Czytanie odbędzie się 7 września 2019 roku.
Szczegóły: prezydent.pl
2019 Rokiem Gustawa Herlinga-Grudzińskiego
Uchwałą Sejmu RP, rok 2019 został ustanowiony Rokiem Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, jednego z najwybitniejszych polskich pisarzy XX w.
20 maja mija setna rocznica urodzin wielkiego pisarza, eseisty, publicysty emigracyjnego i krytyka. Dzieła Herlinga-Grudzińskiego są tłumaczone na wiele języków, znane i cenione w świecie.
Jak zapisano w uchwale: „Losy i twórczość Gustawa Herlinga Grudzińskiego stanowią świadectwo cierpień i czynów człowieka, któremu przyszło przeżyć czasy totalitarnej przemocy i kryzysu wartości”. Ponadto zaakcentowano szczególne publikacje autora,
w tym „Inny świat. Zapiski sowieckie” oraz „Dziennik pisany nocą” – osobistą kronikę historii Polski i Europy XX wieku, widzianą z emigracji oczami polskiego patrioty i Europejczyka.
O książce „Inny świat” można powiedzieć, że była „pierwszym w literaturze światowej, artystycznie doskonałym, pełnym miłosierdzia oraz nadziei świadectwem martyrologii więźniów sowieckiego łagru. Napisał ją zaledwie 30-letni autor, który sam doświadczył okrucieństwa komunistycznego miejsca kaźni. Tym większa była gorycz pisarza, gdy część intelektualnych elit Europy nie chciała przyjąć do wiadomości jego relacji”.
Powódź książek
W Polsce mamy karpia i makowiec, a w Islandii największą atrakcją świąteczną są książki! 24 grudnia każdy członek rodziny otrzymuje nową powieść. Tradycja „powodzi książek’, która oryginalnie nazywa się Jólabókaflóðið, ma różne odmiany. W niektórych domach w ramach prezentów świątecznych wręczane są właśnie książki. W innej części kraju każdy członek rodziny przynosi książkę, która najbardziej przypadła mu do gustu w minionym roku i dzieli się swoimi wrażeniami z pozostałymi gośćmi. Następnie wszyscy kładą książki na jeden stos i wyciągają te tytuły, do których te rekomendacje najbardziej ich przekonały. Później następuje moment przykrycia się ciepłym kocem i zanurzenia w lekturze.
Zdjęcie: pexels.com
NIKE 2018
Już po raz 22. przyznano Nagrodę Literacką NIKE, uznawaną za najważniejsze polskie wyróżnienie literackie.
Z siedmiu autorów nominowanych do tegorocznej nagrody, jury pod przewodnictwem Marka Zaleskiego nagrodziło Marcina Wichę za zbiór esejów „Rzeczy, których nie wyrzuciłem”, poświęconych matce pisarza.
Oprócz głównej nagrody, przyznano laur dla pisarza wyłonionego głosami czytelników „Gazety Wyborczej”, którym również został Marcin Wicha.
Fabuła nagrodzonej książki opiera się na trudnej relacji jaka łączyła pisarza z matką. Opowieść rozpoczyna się w momencie, gdy po jej śmierci musi uporządkować rzeczy, które po sobie pozostawiła. Ich przeglądanie i decydowanie o dalszym losie, przywołuje przeróżne wspomnienia.
Lada dzień książka będzie oczywiście dostępna w bibliotece. Zapraszamy do lektury.
Październik pod znakiem książek
Po raz kolejny Kraków zaprasza miłośników literatury na czterodniowe święto książki. Hasłem przewodnim tegorocznej edycji Międzynarodowych Targów Książki są słowa Artura Péreza Reverte z powieści Królowa Południa – „Książki są bramą, przez którą wychodzisz na ulicę”.
Gościem honorowym imprezy będzie w tym roku Szwecja, której literatura dziecięca oraz kryminał cieszą się ogromnym uznaniem czytelników. Nie zabraknie spotkań z wybitnymi pisarzami, a swą ofertę zaprezentują setki wydawnictw z Polski i zagranicy.
Z kolei w Katowicach, w dniach 12 – 14 października, odbędzie się czwarta edycja Śląskich Targów Książki. I na nich nie zabraknie bogatej oferty wydawnictw, świetnych autorów, spotkań literackich. Swą obecność zapowiedzieli m.in. Szczepan Twardoch, Łukasz Ćwiek, Michał Ogórek, Antoni Piechniczek czy Zbigniew Boniek. Lista nazwisk jest długa, a wstęp bezpłatny.
Jeśli będziecie przypadkiem w pobliżu tych miejsc i znajdziecie czas by zajrzeć, zróbcie to, bo warto.
Polecamy.
Akcja „100 książek na stulecie niepodległości”
18 września Program 3 Polskiego Radia rozpoczął prezentację najważniejszych dzieł polskiej literatury opublikowanych po 1918 roku.
Listę stu najważniejszych książek przygotowali wybitni literaturoznawcy. Ale to słuchacze wskażą tę jedną, najważniejszą z najważniejszych książek stulecia niepodległości. Głosować można na dziesięć pozycji. Wyniki tej literackiej zabawy, swoistej Listy Przebojów, ogłoszone zostaną tuż po 11 listopada.
Wybrane pozycje prezentowane będą na antenie Programu 3 Polskiego Radia codziennie – od poniedziałku do czwartku – aż do 11 listopada. Omówienia pojawią się w porannych i popołudniowych wydaniach „Zapraszamy do Trójki” oraz w paśmie „Do południa”.
Wszystkie tytuły i ich prezentacje można znaleźć na stronie: 100ksiazek.polskieradio.pl.
Projekt został przygotowany we współpracy z Instytutem Książki i dziennikiem „Rzeczpospolita”.
Olga Tokarczuk nominowana do najważniejszej nagrody literackiej USA
Pisarka, która w maju – jako pierwsza Polka w historii – wspólnie z tłumaczką Jennifer Croft odebrała Międzynarodową Nagrodę Bookera za powieść „Bieguni”, została właśnie nominowana do kolejnego wyróżnienia światowej rangi: National Book Award.
Listę nominowanych ogłosił magazyn „The New Yorker”. Finalistów poznamy 10 października, a laureatów 14 listopada.
Według jury Międzynarodowej Nagrody Bookera „Tokarczuk jest pisarką o wspaniałej błyskotliwości, wyobraźni i polocie literackim”.
Polską pisarkę od lat wymienia się wśród kandydatów do literackiej Nagrody Nobla. W tym roku znalazła się też wśród kandydatów do „alternatywnego Nobla”.
Narodowe Czytanie 2018
8 września, wzorem lat ubiegłych, Polki i Polacy chwycą za lekturę. Tym razem będzie to „Przedwiośnie” Stefana Żeromskiego, którego fragmenty czytane będą w całej Polsce.
Akcja Narodowego Czytania organizowana jest przez Prezydenta RP od roku 2012. Została zainicjowana wspólną lekturą „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza. Do tej pory czytane były dzieła Aleksandra Fredry, Henryka Sienkiewicza, Bolesława Prusa, Stanisława Wyspiańskiego.
Ideą akcji jest popularyzacja czytelnictwa, zwrócenie uwagi na piękno polskiej literatury, potrzebę dbałości o polszczyznę oraz wzmocnienie poczucia wspólnej tożsamości.
źródło fot.: www.prezydent.pl
Bookcrossing – uwolnij książki!
Inicjatywa narodziła się w 2001 r. w Stanach Zjednoczonych, a obecnie zyskała status ogólnoświatowej idei popularyzowania czytelnictwa. W Polsce funkcjonuje od 2003 r. wzbudzając duże zainteresowanie i popularność, a polscy bookcrosserzy obchodzą Ogólnopolskie Święto Wolnych Książek organizując marsze i happeningi (w bieżącym roku 12 czerwca)
W światowy ruch bookcrossingu zaangażowało się już ponad 770 000 ludzi z ponad 130 krajów.
Bookcrossing polega na pozostawianiu przeczytanych książek w miejscach publicznych (park, pociąg, ulubiony pub, wybrany sklep, teatr, kawiarnia, galeria, kino), jak również w miejscach specjalnie przygotowanych – półkach, stolikach, regałach po to, by znalazca mógł je przeczytać i przekazać dalej.
Idea stanowi niekonwencjonalną formę popularyzowania książki i czytelnictwa, ruchomą, wirtualną bibliotekę – bez własnej siedziby, regałów, kart bibliotecznych.
Więcej informacji na stronie http://www.bookcrossing.pl
Olga Tokarczuk z Nagrodą Bookera
22 maja ogłoszono zdobywców tegorocznej Nagrody Bookera, najważniejszego, obok Pulitzera i Literackiej Nagrody Nobla, wyróżnienia w świecie literatury.
Laureatkami zostały Olga Tokarczuk za powieść „Bieguni” (tytuł ang. „Flights”) oraz jej tłumaczka na język angielski, Jennifer Croft.
Komentarz jurorów do nominowanych „Biegunów” Olgi Tokarczuk:
„Bieguni” to opowieść o tymczasowym stanie wiecznego ruchu, o pozostawaniu w swoim ciele, które wciąż jest w ruchu i podąża ku śmierci. To powieść o nomadach, o ucieczce, o przemieszczaniu się z miejsca na miejsce i życiu na lotniskach. Ale w tym samym czasie to opowieść o tym, że nie da się uciec – od własnego ciała i od ostatecznego zakończenia, czyli śmierci. „Bieguni” to cudownie mądra, zabawna i ironiczna książka.”
Nagrodzoną książkę można oczywiście znaleźć w naszej bibliotece szkolnej.
Co z tym Noblem?
Akademia Szwedzka przyznająca literackiego Nobla poinformowała, iż w 2018 r. Nagroda Nobla w dziedzinie literatury nie zostanie przyznana. W oświadczeniu przekazano, że decyzja została podjęta m.in. z powodu „zmniejszonego zaufania publicznego do Akademii”. Instytucją tą wstrząsały ostatnio skandale związane z molestowaniem seksualnym, przeciekami dotyczącymi laureatów oraz przekazywaniem informacji bukmacherom.
Zdecydowano jednocześnie, iż w 2019 r. poznamy dwóch laureatów, w tym jednego za rok 2018.
Wspomnieć należy, iż to nie pierwszy raz, kiedy literacki Nobel nie zostanie przyznany. Od 1901 r. Akademia Szwedzka wręczyła wyróżnienie 110 razy. Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury nie został ogłoszony w 1914, 1918 i 1935 r. oraz w latach 1940-1943. Powody nieprzyznania były jednak zupełnie inne.
Olga Tokarczuk nominowana do Nagrody Bookera
Powieść „Bieguni” Olgi Tokarczuk w tłumaczeniu Jennifer Croft znalazła się wśród sześciu pozycji nominowanych do prestiżowej Międzynarodowej Nagrody Bookera.
Międzynarodowa Nagroda Bookera to literackie wyróżnienie przyznawane w Wielkiej Brytanii autorowi najlepszej książki przetłumaczonej na język angielski. Już samo znalezienie się w gronie finalistów jest uważane za wielki zaszczyt. Główna nagroda w wysokości 50 tys. funtów przeznaczona jest do podziału po równo dla autora i tłumacza.
„Bieguni” to uhonorowana w 2008 roku nagrodą Nike jedna z najbardziej znanych książek Olgi Tokarczuk, literacka monografia zjawiska ruchliwości, poruszania się, niepokoju podróżnego. Tytuł książki nawiązuje do nazwy rosyjskiej sekty z XVIII wieku, której członkowie uważali, że świat jest dziełem szatana, a kiedy się zatrzymujemy, szatan ma do nas najlepszy dostęp. Żeby uciec przed diabłem, musimy się cały czas poruszać.
Książka, jak wiele innych tytułów Olgi Tokarczuk, dostępna jest w naszej bibliotece szkolnej.
„Pinokio” przetłumaczony na emotikony
Słynna książka Carlo Collodiego „Pinokio” została przetłumaczona we Włoszech na „język” emotikonów. To pierwszy przykład włoskiego dzieła literackiego wydanego w formie ideogramów. Jest to rezultat projektu naukowego, nad którym prace trwały prawie dwa lata.
Opowieść o drewnianym pajacyku w języku graficznym, który w tytule nazwano „emojitaliano”, ukazała się nakładem małego wydawnictwa z okolic Florencji.
W emotikonowej wersji Pinokio przedstawiony jest jako znak graficzny “biegacz”.
Zwraca się uwagę na to, że przekład ten stanowi nie tylko ciekawostkę, ale ma też wymiar naukowy, gdyż jest wynikiem badań nad uniwersalnym językiem znaczeń i obrazów, dostępnym dzięki internetowi. (PAP)
Wybitny poeta uhonorowany
Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ustanowił rok 2018 Rokiem Zbigniewa Herberta. W uchwale oddano hołd „jednemu z najwybitniejszych poetów polskich i europejskich XX w.” w związku z mijającą w lipcu 20. rocznicą jego śmierci.
„W epoce kryzysu wartości i głębokiego zwątpienia Zbigniew Herbert zawsze stał po stronie zasad: w sztuce – kanonu piękna, hierarchii i rzemiosła, w życiu – kodeksów etycznych, jasno rozróżniających pojęcia dobra i zła. Był uosobieniem wierności – samemu sobie i słowu. W swojej poezji wyrażał umiłowanie wolności, wiarę w godność jednostki i jej moralną siłę. Patriotyzm rozumiał jako miłość surową, wymagającą solidarności z poniżonymi i cierpliwej pracy nad przywracaniem pojęciom ich rzeczywistych znaczeń” – napisano w uchwale.
Podkreślono w niej, że Herbert wprowadził do polszczyzny wiele zdań „budujących naszą tożsamość i wyobraźnię”, z których najważniejsze brzmi: „Bądź wierny Idź”.
Zbigniew Herbert to jeden z najważniejszych polskich autorów XX w., twórca cyklu poetyckiego „Pan Cogito”, eseista, dramatopisarz i autor słuchowisk. Od końca lat 60. wymieniany był jako jeden z kandydatów do literackiej Nagrody Nobla. W latach 80. był jednym z głównych poetów związanych z polską opozycją antykomunistyczną. (PAP)